Çocuklar İçin Felsefe Derslerinin İşleyişi ve Çocuklara Katkısı

Çocuklar için felsefe çocukların, bir metin, öykü ya da örnek olaydan yola çıkarak bilgi, doğru, gerçek, güzel, adalet gibi felsefi kavramları bir yetişkin rehberliğinde tartışmalarıdır. Eğitim sistemimizin karşı karşıya olduğu sorunlardan biri, bireylerin üst düzey düşünme becerilerini geliştirememesidir. Oysaki çocuklar, küreselleşen dünya ve medya aracılığıyla oluşturulan sanal bir evrenle çevrelenmişlerdir ve bu durumun yarattığı sorunları, var olan eğitim sistemi ile çözmek mümkün değildir. Bir kimsenin “Ben böyle düşünüyorum.” demesinin hiçbir değeri yoktur. Önemli olan neden, hangi kanıtlara ya da kanıtlanmış bilgilere dayanarak öyle düşündüğünü söyleyebilmektir. Gerekçeli düşünme alışkanlığını edinmiş bir zihin hem kanaatlerinin hesabını verebilir hem de duyup gördüklerinde bilgi olan ile olmayanı ayırt eder. Gerekçeli düşünme, sorgulama, kanıtları değerlendirme gibi zihinsel eylemler felsefi düşüncenin özelliklerindendir. Felsefi düşünce, çocuklar için felsefe eğitimi yoluyla çocuklara kazandırılabilir. Çocuklar için felsefe eğitiminin düşünme becerilerinin gelişimini desteklemesinin yanı sıra soyut düşünmeye yönelik katkısından söz edilebilir. Yapılan araştırmalar neticesinde çocuklarla gerçekleştirilen felsefe derslerinin çocuklara eleştirel düşünme becerisinin, teknik bir şekilde öğretilmek yerine akranlarla olan ilişkiler içerisinde daha kolay geliştiği gözlemlenmiştir. Araştırmalar incelendiğinde çocuklarla felsefe yaklaşımının yaratıcı düşünme becerileri üzerine etkisini inceleyen çeşitli çalışmalar olduğu görülmüştür. Çalışmalardan elde edilen bulgular ışığında, çocuklarla felsefe yaklaşımının uygulandığı öğrencilerin diğer çocuklara göre yaratıcı düşünme, okuma ve sosyal ilişki becerilerinde anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği görülmüştür. Çocuklarla felsefe yaklaşımı: Sorgulama (Soruyu araştırma, sorgulama sürecindeki sorunları keşfetme, nasıl inceleyeceğini, soracağını, betimleyeceğini öğrenme), muhakeme, bilgiyi organize etme, anlamlandırma, kavram yapılandırma (tanımlama, sınıflama, kavramsal bağlantılar ve çerçeveler oluşturma), akıl yürütme (mantık, argümantasyon, tümevarım ve tümdengelim akıl yürütme/eleştirel düşünme), anlam çıkarma ve anlamlar arası ilişki kurma, problem çözme ve çevirme becerilerinin (yorumlama, anlama, anlamlar arasında ilişki kurma) gelişmesine katkı sağlamaktadır. Çocuklarla felsefe yaklaşımının etkili olduğu diğer bir alan sosyal beceri, dil ve iletişim becerileridir. Çocuklarla felsefe dersleri alan çocukların düşünme, dinleme, dil becerileri ve kendine güven alanlarında daha iyi performans gösterdiği görülmüştür.

Büşra Bahar Yüksel
Özel Akdeniz Birey İlkokulu
Çocuklar İçin Felsefe Dersi Öğretmeni